Published By : Parul Patel

ગ્રામ્ય વિસ્તારના લોકોની ચોમાસા દરમિયાન મળતી મહત્વની ભાજીઓ અને મહત્વના શાક ખાવાની એક અલગ પદ્ધતિ છે. પહાડી વિસ્તારોમાં વસવાટ કરતા લોકો દર વર્ષે પહાડોમાં ઉગતા શાકભાજી અને વનસ્પતિઓ આરોગવા માટે ટેવાયેલા હોય છે. આ પારંપારિક આરોગ્ય માટે મહત્વની માનવામાં આવે છે.

આ શાકભાજીમાં મશરૂમ પણ સ્થાન ધરાવે છે. તેમાંય, નવસારી જિલ્લાના વાંસદા તથા ડાંગના આજુ બાજુના જંગલોમાં કુદરતી રીતે ઊગી નીકળતી મશરૂમ જેને આદિવાસી વિસ્તારોમાં, વિસ્તાર પ્રમાણે અલગ અલગ નામોથી ઓળખવામાં આવે છે. જેના ઘણા ફાયદાઓ હોય છે. જે હાલ, ચોમાસાના સમયમાં ગ્રામ્ય વિસ્તારના રસ્તા ઉપર મોંઘા ભાવે વેચાતા જોવા મળે છે. 800 રૂપિયાથી લઈને 1 હજાર રૂપિયા કિલો મળતા મશરૂમ પાચનમાં હલકું અને ખાવામાં આરોગ્યપ્રદ માનવામાં આવે છે.

મશરૂમએ ફૂગનો એક પ્રકાર છે. પરંતુ ગ્રામ્ય વિસ્તારમાં ઊગી નીકળતું મશરૂમ એ કુદરતી તત્વોથી ભરપૂર માનવામાં આવે છે. જે બીમાર માણસને ખવડાવવામાં આવતું હોય છે. ચોમાસાના દિવસોમાં મશરૂમ પચવામાં હલકું હોવાના કારણે ગ્રામ્ય વિસ્તારના લોકો જંગલમાંથી શોધીને આરોગતા હોય છે. મશરૂમ ઓછી માત્રામાં મળતું હોવાના કારણે અને માગ વધુ હોવાથી બજારમાં તેની કિંમત વધુ છે.

દક્ષિણ ગુજરાતના ગ્રામ્ય વિસ્તારોના જંગલમાં મળતા મશરૂમને અલગ અલગ નામોથી ઓળખવામાં આવે છે. જેમાં ડાંગ જિલ્લામાં આલ્બા, આળીમ, ઓલમી, ઓળમી જેવા નામોથી ઓળખાય છે. કુદરતી મશરૂમની ગ્રામ્ય વિસ્તારના જાણકાર લોકોને ખબર પડે છે અને તેમને જ મળતું હોય છે. મોટાભાગે આ મશરૂમ દર વર્ષે ઉગે છે. પરંતુ એને મૂળમાંથી કાઢી લેવામાં આવે તો ફરીથી નીકળતું નથી. એટલે ફરીથી ઉગે એના માટે ઉપરથી જ તોડવામાં આવે છે.

કૃષિ યુનિવર્સિટીઓ દ્વારા પણ હવે મશરૂમની ખેતીઓ કરવામાં આવે છે. વન વિભાગ દ્વારા છેલ્લા કેટલાક સમયથી મશરૂમની વિવિધ જાતો બાબતે સંશોધનો કરાયા છે. જેમાં કૃષિ યુનિવર્સિટીઓ દ્વારા પણ મશરૂમની ખેતી કરવામાં આવે છે. ઘરોમાં પણ ખેતી કરવાની પદ્ધતિઓ અપનાવી છે. કુદરતી રીતે ઉગેલા અને ઘરમાં રાસાયણિક પદ્ધતિથી ઉગાડેલી મશરૂમમાં જમીન આસમાનનો ફરક હોય છે. કુદરતી રીતે ઉગેલું મશરૂમ પચવામાં હલકું અને વિવિધ પોષક તત્વોથી ભરપૂર હોય છે.

દક્ષિણ ગુજરાતમાં મોટે ભાગે વ્યાપારિક ધોરણે બટન મશરૂમ ઉગાડવામાં આવે છે. જે સમગ્ર વર્ષ દરમિયાન મળતું હોય છે. વ્યાપારિક ધોરણે ઉગાડેલા મશરૂમ મોંઘા ભાવે બજારમાં મળતું હોય છે અને એ સમગ્ર વર્ષ દરમિયાન મળે છે, પરંતુ ગ્રામ્ય વિસ્તારનું કુદરતી રીતે ઊગી નીકળેલું મશરૂમ માત્ર ચોમાસાની ઋતુમાં જ મળતું હોય છે.