Published by : Rana Kajal

જેલમાં કેદીઓની સંખ્યા દિન-પ્રતિદિન વધી રહી છે. કાચા કામના કેદીઓની વધતી જતી સંખ્યા અંગે સુપ્રીમ કોર્ટે પણ ચિંતા વ્યક્ત કરી છે.વર્ષ 2021ના આંકડા અનુસાર 4.27 લાખ કાચા કામના કેદીઓ જામીનના અભાવે જેલના સળિયા પાછળ છે. આવી સ્થિતિ ‘ભીડથી ભરેલી જેલ’ એમ કહી શકાય. દેશભરની જેલમાં બંધ 77% લોકો અંડરટ્રાયલ છે, જેમનો દોષ હજુ સાબિત નથી થયો એટલે કે તેઓ કાચા કામના કેદીઓ છે. આવા કેદીઓની સંખ્યામાં દિન-પ્રતિદિન વધારો થઈ રહયો છે. ત્યારે સુપ્રીમ કોર્ટે આ કેદીઓને જામીન પર કેમ છોડવામાં આવ્યા નથી તે અંગે યોગ્ય કારણો જાણી જો કેદી ગંભીર ગુનાનો આરોપી ન હોય તેમજ હિસ્ટ્રી શિટર ન હોય તો જામીન અંગે ફેર વિચારણા કરી શકાય તેવી ટકોર સુપ્રીમ કોર્ટે કરી હતી. NCRB મુજબ ડિસેમ્બર 2021 સુધીમાં427,165 અંડરટ્રાયલ કેદીઓ હતા, જેમાંથી 11,490 પાંચ વર્ષથી વધુ સમયથી ટ્રાયલની રાહ જોઈ રહ્યા છે. કાયદા દિવસ પર રાષ્ટ્રપતિ દ્રૌપદી મુર્મુએ તેમની દુર્દશા પર પ્રકાશ પાડ્યો હતો. બજેટ 2023-24 રજૂ કરતા નાણાંમંત્રીએ ગરીબ કેદીઓ માટે નાણાકીય સહાયની વાત કરી હતી જેઓ દંડ અથવા જામીનની રકમ ભરી શકવા સક્ષમ હોતા નથી. અન્ડરટ્રાયલ ત્રણ સંભવિત કારણોસર ન્યાયિક કસ્ટડીમાં રહે છે. એક,અદાલતોએ જામીન નામંજૂર કર્યા છે કારણ કે તેઓ બિનજામીનપાત્ર ગુનાઓમાં આરોપી છે. બે,ગરીબ કેદીઓ જામીન આપી શકતા નથી અને ત્રણ, અશિક્ષિત કેદીઓ સીઆરપીસીની કલમ 436એ હેઠળના તેમના અધિકારો જાણતા નથી. અંડરટ્રાયલ્સની એજ્યુકેશન પ્રોફાઈલ પર એનસીઆરબી ડેટા દર્શાવે છે કે હા, પોસ્ટ ગ્રેજ્યુએટ્સ કરતાં અશિક્ષિતોની સંખ્યા ઘણી વધારે છે.સુપ્રીમ કોર્ટનો ડિફોલ્ટ ટેમ્પ્લેટ સફેદ-કોલર ગુંડાઓ સિવાય જામીન આપવાનો હોવાનું જણાય છે.