Published By : Aarti Machhi

દિલ્હી અને તેની આજુ બાજુના વિસ્તારોમાં પ્રદૂષણની સમસ્યા સતત વધી રહી છે ત્યારે દિલ્હી અને એનસીઆરમાં શિયાળાની શરૂઆત સાથે પ્રદૂષણ એક મોટો પડકાર બની જાય છે. જો કે પ્રદૂષણમાં મોટો ફાળો વાહનોના ધુમાડા અને બાંધકામથી આવે છે, પરંતુ સ્ટબલનો ધુમાડો પણ તેનો હિસ્સો ધરાવે છે.. હવામાનના તાપમાનમાં ઘટાડો થતાં, દિલ્હી-એનસીઆરમાં ધુમાડાની ચાદર દેખાવા લાગી છે. ખેડૂતો પરસળ ન બાળે તે માટે સરકારે અનેક પગલાં લીધા છે. તેમ છતાં પંજાબ, હરિયાણા, ઉત્તર પ્રદેશ જેવા રાજ્યોમાં ખેડૂતોએ કરાઠા સળગાવવાનું શરૂ કર્યું છે. સ્ટબલ બાળવાથી વિપરીત, ખેડૂતો પાસે નફાનો વિકલ્પ પણ છે, જે તેમની કમાણી વધારી શકે છે. હવે આગામી 10 દિવસ સુધી દિલ્હી અને NCRમાં રહેતા લોકોને ભારે પ્રદૂષણનો સામનો કરવો પડશે. વાસ્તવમાં, લઘુત્તમ તાપમાનમાં ઘટાડો, હવામાં ભેજનું પ્રમાણ વધવું અને પવનની ગતિમાં ઘટાડો પ્રદૂષણની સ્થિતિને વધુ ઘાતક બનાવશે એમ જણાઈ રહ્યું છે.

હવામાનશાસ્ત્રી સમરજિત ચૌધરીના જણાવ્યા મુજબ આગામી દસ દિવસમાં પ્રદૂષણમાંથી રાહત મળવાની શક્યતા ખુબ ઓછી છે. વાસ્તવમાં, સ્થાનિક પંજાબ અને હરિયાણામાં પરાળ સળગાવવાથી નીકળતો ધુમાડો દિલ્હી NCRમાં ફસાઈ ગયો છે. તે જ સમયે, સ્થાનિક સ્તરે ફટાકડા સળગાવવાનું શરૂ થયું છે. વાહનોનો ધુમાડો પણ સતત વધી રહ્યો છે. સાથે જ પવનની ઝડપ ઓછી હોવાને કારણે આગામી દસ દિવસ સુધી પ્રદૂષણમાંથી રાહત મળવાની શક્યતાઓ નહિવત છે. તે સાથે સેન્ટર ફોર સાયન્સ એન્ડ એન્વાયર્નમેન્ટમાં લાંબા સમયથી વાયુ પ્રદૂષણ પર કામ કરી રહેલા વિવેક ચટ્ટોપાધ્યાયના મંતવ્ય મુજબ , હાલમાં દિલ્હીની હવામાં સ્ટબલનો હિસ્સો ઘણો ઓછો છે. સ્થાનિક પ્રદૂષણમાં વધારા સાથે, રાત્રિના નીચા તાપમાનને કારણે હવાનું પ્રદૂષણ 200 મીટરથી વધુની ઉંચાઈએ જઈ રહ્યું નથી. સાથે જ દિવસ દરમિયાન ગરમીના કારણે પ્રદુષણના તત્વો 1200 મીટરથી વધુની ઉંચાઈ સુધી જઈ રહ્યા નથી. આવી સ્થિતિમાં, માનવી હવામાં શ્વાસ લઇ રહયો છે પરાળની સમસ્યા શુ છે તે અંગે જોતા પંજાબ અને હરિયાણા સહિત સમગ્ર દેશમાં વરસાદની મોસમમાં ડાંગરનો પાક લેવામાં આવે છે. ઓક્ટોબર અને નવેમ્બરમાં ઘણી જગ્યાએ હાર્વેસ્ટર મશીનથી કાપણી કરવામાં આવે છે. પરંતુ મશીન હાર્વેસ્ટિંગમાં, પાકનો માત્ર અનાજનો ભાગ એટલે કે ડાંગરના છોડનો ઉપરનો ભાગ કાપવામાં આવે છે, બાકીનો ભાગ ખેતરમાં રહે છે, જેને સ્ટબલ કહેવામાં આવે છે. તેને કાઢવાના ખર્ચને કારણે ઘણા ખેડૂતો તેને ખેતરમાં જ બાળી નાખે છે. આગામી દિવસોમાં પાક ઝડપથી કાપવામાં આવશે તેથી સ્ટબલની અસર દેખાશે. સામાન્ય રીતે 26 ઓક્ટોબરથી 10 નવેમ્બરની વચ્ચે સ્ટબલની અસર વધુ જોવા મળે છે.

સમસ્યાની બીજી અસર એ પણ છે કે પરાળ સળગાવવાથી જમીન બંજર બની રહી છે. ખેડૂતો દ્વારા દર વર્ષે પરાળ સળગાવવાને કારણે જમીનમાં ઓર્ગેનિક કાર્બન ઘટી રહ્યું છે, જેના કારણે જમીન બંજર બની શકે છે. ICARના ડેપ્યુટી ડાયરેક્ટર જનરલ ડૉ. એ.કે. સિંહના કહેવા પ્રમાણે, ખેડૂતો પરસળ સળગાવીને તેમના ખેતરોને ઉજ્જડ બનાવી રહ્યા છે. માટી માટે ઓર્ગેનિક કાર્બન ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. જો જમીનમાં તેની ઉણપ થશે તો ખેડૂતો દ્વારા ઉપયોગમાં લેવાતા રાસાયણિક ખાતરો પણ કામ કરતા બંધ થઈ જશે. જેના કારણે પાક પર વિપરીત અસર થશે. સારા પાક માટે જમીનમાં ઓર્ગેનિક કાર્બન ખૂબ જ જરૂરી છે.