ગુજરાતમાં પ્રસિદ્ધ અંબાજી મંદિરમાં ભાદ્રપદ પૂનમનો દિવસ ખૂબ મહત્વ ધરાવે છે. અંબાજી માતાનો આ દિવસે પ્રાગટ્ય દિવસ માનવામાં આવે છે.
અંબાજીમાં દેવી અંબાના નિવાસ સ્થાન એ ભક્તોનું પ્રિય તીર્થ સ્થળ છે. તે ઉત્તર ગુજરાતના બનાસકાંઠા જિલ્લાના દાંતા તાલુકામાં આવેલું અંબાજી મંદિર 51 શક્તિપીઠોમાંનું એક છે (હિંદુ ધર્મમાં દેવી શક્તિને સમર્પિત 51 મંદિરો) એ દેવી અંબિકાને સમર્પિત છે. ભાદ્ર મહિનામાં પૂર્ણિમાના દિવસ દરમિયાન 4 દિવસીય પૂનમ ઉત્સવ યોજાય છે.
અંબાજી ભાદરવી પૂનમ પર્વનું મહત્વ
ભાદરવી પુનમના દિવસે મંદિરમાં ધાર્મિક ધ્વજ લઈને પગપાળા આવતા ભક્તોની ભારે ભીડ જોવા મળે છે, એવું માનવામાં આવે છે કે દેવી સતીનું હૃદય અહીં પડ્યું હતું, જ્યારે સતીના મૃત્યુ પછી ભગવાન શિવના તીવ્ર તપને રોકવા માટે ભગવાન વિષ્ણુ દ્વારા તેમના શરીરના ટુકડા કરવામાં આવ્યા હતા. મંદિરમાં કોઈ મૂર્તિ નથી અને દેવી અંબિકાને ત્રિકોણાકાર વિશ્વ યંત્ર દ્વારા દર્શાવવામાં આવે છે, જે આકૃતિઓ સાથે અંકિત છે અને કેન્દ્રમાં ‘શ્રી’ શબ્દ છે.
એવી દંતકથા છે કે અહીં ભગવાન કૃષ્ણ માતા અંબિકા અને રૂકમણીએ કૃષ્ણ સાથે લગ્ન કર્યા પહેલા અહીં પૂજા કરી હતી. અન્ય એક દંતકથા જણાવે છે કે અંબાજી મંદિરમાં બાળ કૃષ્ણની વિધિ કરવામાં આવી હતી. શક્તિ સ્વરૂપિણી માં અંબિકા, અથવા મા અંબાજી, શક્તિ સંપ્રદાયમાં એક મહત્વપૂર્ણ સ્ત્રી દેવી છે અને અંબા ભવાની અને આરાસુરી તરીકે પણ ઓળખાય છે.
શક્તિ સ્વરૂપિણી માંમા અંબિકા, અથવા મા અંબાજી, શક્તિ સંપ્રદાયમાં એક મહત્વપૂર્ણ સ્ત્રી દેવી છે અને અંબા ભવાની અને આરાસુરી તરીકે પણ ઓળખાય છે.
અંબાજીમાં ભાદરવી પૂનમ દરમિયાન શું કાર્યક્રમ યોજાશે ?
ભાદ્રપદ પૂર્ણિમા ઉત્સવ દરમિયાન તેમના પ્રદેશમાંથી પદયાત્રા સંઘને અનુસરતી સંખ્યાબંધ મહિલા ભક્તો માતાની મુલાકાત લે છે. પ્રાચીન લોકનૃત્ય એ તહેવાર દરમિયાનનું એક મુખ્ય આકર્ષણ છે, જે ચાર દિવસ સુધી ચાલે છે. ભાદરવી પુનમના તહેવારના છ દિવસ દરમિયાન ગુજરાત અને ભારતના વિવિધ ભાગોમાંથી લાખોની સંખ્યામાં ભક્તો પગપાળા અંબાજી પહોંચે છે. બનાસકાંઠા જિલ્લા વહીવટીતંત્ર મંદિર ટ્રસ્ટ સાથે મળીને લાંબા અંતરે ચાલીને આવતા ભક્તોની સુવિધા દ્વારા આ કાર્યક્રમનું આયોજન કરે છે. તેમાં ઝંઝટ મુક્ત દર્શન, સ્વચ્છતા, પીવાનું પાણી, પ્રસાદ, મફત ભોજન, કાયદો અને વ્યવસ્થા, વીજળી વગેરેનો સમાવેશ થાય છે.
બનાસકાંઠા જિલ્લા વહીવટીતંત્ર મંદિર ટ્રસ્ટ સાથે મળીને લાંબા અંતરે ચાલીને આવતા ભક્તોની સુવિધા દ્વારા આ કાર્યક્રમનું આયોજન કરે છે. તેમાં ઝંઝટ મુક્ત દર્શન, સ્વચ્છતા, પીવાનું પાણી, પ્રસાદ, મફત ભોજન, કાયદો અને વ્યવસ્થા, વીજળી વગેરેનો સમાવેશ થાય છે. સરકારી વહીવટીતંત્ર ઉપરાંત સ્વયંસેવકો અંબાજી તરફ જતા રસ્તાની બાજુએ તેમની સેવા શિબિરો સ્થાપે છે જ્યાં તેઓ પદયાત્રી ભક્તોને વિના મૂલ્યે ભોજન અને પ્રાથમિક સુવિધાઓ પૂરી પાડે છે. ભાદરવી મેળો પશ્ચિમ ભારતનો વિશાળ ધાર્મિક મેળાવડો માનવામાં આવે છે જ્યાં 25 લાખથી વધુ ભક્તો તેમના વતન નગરોની મુલાકાત લેવા માટે નવરાત્રિ તહેવારમાં દેવી અંબાને આમંત્રણ આપવા માટે મંદિર નગર અંબાજીની મુલાકાત લે છે. શ્રી આરાસુરી અંબાજી માતા દેવસ્થાન ટ્રસ્ટ અને બનાસકાંઠા જિલ્લા વહીવટી તંત્ર દ્વારા ભાદરવી પર્વ જેવા આ મહાપર્વને સફળ બનાવવા અને પદયાત્રી ભક્તો સંતોષ અને આનંદની લાગણી સાથે સંપન્ન થાય તે માટે શ્રેષ્ઠ પ્રયાસો કરે છે.
