હિન્દુઓમાં આ દિવસે કેટલીક મુખ્ય ધાર્મિક પક્રિયા કરે છે. જેમાં અષ્ટમી શ્રાદ્ધ, મહાલક્ષ્મી વ્રતની સમાપ્તિ, વિશ્વકર્મા પૂજા, કન્યા સંક્રાંતિ, રોહિણી વ્રત અને કાલાષ્ટમીનો સમાવેશ થાય છે.
અષ્ટમી શ્રાદ્ધનું મહત્વ:
શ્રાદ્ધ પક્ષની અષ્ટમીને કાલાષ્ટમી અને ભૈરવ અષ્ટમી તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે.દિવાળીની લક્ષ્મી પૂજા કરતા પણ વધુ મહત્વ અષ્ટમી પર ગજલક્ષ્મી વ્રત રાખવામાં આવે છે. અષ્ટમી શ્રાદ્ધ પર ખરીદી કરી શકાય છે. અષ્ટમીના દિવસે મૃત્યુ પામનારનું શ્રાદ્ધ આ દિવસે કરવું જોઈએ. જે વ્યક્તિ અષ્ટમી પર શ્રાદ્ધ કરે છે તેને બધી સમૃદ્ધિ પ્રાપ્ત થાય છે. જો મૃત્યુ પૂર્ણિમાની તારીખે થયું હોય તો તેનું શ્રાદ્ધ અષ્ટમી, દ્વાદશી અથવા પિતૃમોક્ષ અમાવસ્યાએ કરી શકાય છે. અષ્ટમીના શ્રાદ્ધના દિવસે મહિલાઓ પોતાના પરિવાર અને બાળકો માટે વ્રત રાખે છે. અષ્ટમીના શ્રાદ્ધના દિવસે વિધિવત રીતે શ્રાદ્ધ કરવાથી પિતૃઓની કૃપા પ્રાપ્ત થાય છે.
અષ્ટમી શ્રાદ્ધ કેવી રીતે કરવું?
આસન પર પૂર્વ તરફ મુખ કરીને બેસો. દેવતાઓ, ઋષિઓ અને પિતૃઓ માટે ધૂપ-દીપ પ્રગટાવો, ફૂલોની માળા કરો અને સોપારી રાખો. પાણીમાં તલ, કાચું દૂધ, જવ, તુલસી મિક્સ કરીને રાખો. નજીકમાં ખાલી તરભાણ અથવા થાળી રાખો. કુશેની વીંટી બનાવીને અનામિકા આંગળીમાં ધારણ કરો અને હાથમાં પાણી, સોપારી, સિક્કો, ફૂલ લઈને પ્રાર્થના કરવાનો સંકલ્પ લો. આ પછી પાણી, કાચું દૂધ, ગુલાબની પાંખડીઓ નાખો, પછી હાથમાં ચોખા લઈ દેવી-દેવતાઓ અને ઋષિઓનું આહ્વાન કરો. હવે મંત્રનો પાઠ કરતી વખતે પ્રથમ થાળીમાંથી પાણી લઈને આંગળીઓથી ઋષિઓ અને દેવતાઓને અને બીજીમાં અંગૂઠાથી પિતૃઓને અર્પણ કરો. ધ્યાન રાખો કે પૂર્વ દિશામાં દેવતા, ઋષિનું ઉત્તર દિશા તરફ અને દક્ષિણ તરફ મુખ રાખીને પિતૃઓને જળ અર્પણ કરો. કુશના આસન પર બેસીને પિતૃઓ માટે અગ્નિમાં ગાયનું દૂધ, દહીં, ઘી અને ખીર અર્પણ કરો. આ પછી ગાય, કૂતરો, કાગડો અને મહેમાનના ભોજનમાંથી ચાર ઘાસ કાઢીને બાજુ પર રાખો. અંતમાં બ્રાહ્મણ, જમાઈ કે ભત્રીજાને ભોજન કરાવો અને પછી જાતે જ ભોજન કરો.
